Uzun yıllardır yapılan araştırmalar sonucunda bilim adamları kan kolesterolünün yükselmesinin kalp-damar hastalıkları açısından çok önemli bir risk faktörü olduğu ve kolesterol düzeyini bazı gıdaların etkilediği görüşünde birleşmişlerdir. Bu nedenle kolesterolü hangi gıdaların yükselttiği, hangilerinin düşürdüğü sürekli olarak araştırmalara konu olmaya devam etmektedir. Ancak, araştırmalarda farklı sonuçlar elde edilmesi tüketicinin çelişkiye düşmesine neden olmaktadır. Örneğin, uzun bir süre yumurta sarısı çok kolesterol içerdiği için kısıtlama yoluna gidilmiştir.
Bu konudaki son bilgilere göre şu gıdaların kolesterolü yükseltici etkisi bulunmaktadır:
- Sert margarinler
- Yağlı veya yağda kızarmış etler, sakatat etleri, salam, sosis, sucuk gibi yağlı et ürünleri
- Yağlı pastalar, kurabiyeler, çikolatalar
- Tereyağı, yağlı süt ve peynir, kaymak, krema
Kolesterolü düşürücü özelliği bulunan gıdalar ise şunlardır:
- Sıvı yağlar (özellikle zeytinyağı)
- Kepekli undan yapılan ekmek, bulgur, makarna gibi tahıl ürünleri
- Meyveler, sebzeler, soğan, sarımsak
- Soya ve ürünleri, diğer kuru baklagiller (fasulye, nohut, mercimek, vb.)
Kolesterolü yükseltici gıdalar listesinden anlaşılacağı gibi, katı yağlar ve bu yağları içeren hayvansal gıdalar kandaki kolesterol düzeyini en olumsuz etkileyen gıdalardır. Günlük kolesterol alımını 300 mg’in altında tutmakta ve doymuş yağ miktarını da enerjinin %10’unu geçmeyecek biçimde sınırlamakta (örneğin, 1800 kalorilik bir diyette 20 g katı yağ) kalp sağlığı açısından yarar vardır. Diyetimizde hayvansal gıdalara yer verirken hem kolesterol, hem de doymuş yağ içeriğini göz önünde bulundurmalıyız.
Margarinlerde kolesterol olmadığı halde kan kolesterolünü yükseltici gıdalar arasında en üst sırada ve içerdiği kolesterol miktarı yüksek olan sakatat etleri (örneğin 90 gram beyinde 2637 mg kolesterol vardır) ve yumurta gibi gıdaların önünde yer alması sizi şaşırtabilir. Son yıllarda, doymuş yağların ve sert margarinler üretilirken ortaya çıkan trans yağ asitlerinin kan kolesterolünü kolesterol içeren gıdalardan daha çok yükselttiği ortaya çıkarılmıştır.
